İşçilik Alacakları ve Zamanaşımı
12 Ocak 2018

İşçilik Alacakları ve Zamanaşımı

İşçinin Ücret Alacağı Hakkı

İşçinin sözleşme ile belirlenen ve içinde ​ ‘ikramiye, prim,sosyal yardımlar(yemek yardımı,çocuk yardımı,aile yardımı) ve diğer ücret eklerinin bulunmadığı ​ temel ücretine çıplak ücret denir.Çıplak ücret para ile ödenmelidir ayni olarak, örneğin bir eşya devri ile ödenemez.Temel ücrete işçiye ödenen yan ödemelerinde ilavesiyle bulunan tutara giydirilmiş ücret denir.Ücretin miktarı konusunda bir ihtilaf varsa ücretin miktarı;işçinin kişisel özellikleri,kıdemi,iş tecrübesi,yapılan işin türü ve niteliği,işyerindeki uygulamalar,aynı veya benzer işlerde çalışanlara ödenen ücretler gibi kriterlere göre belirlenmelidir. Ücretin miktarı ise ücreti gösteren para makbuzları,ücret bordroları,banka kayıtları,ticari defterler ve tanık beyanları gibi delillerle ispatlanabilir.İşçinin ücret alacağı 5 yıllık zamanaşımına tabidir.

Hafta Tatili Alacağı

Hafta tatili işçinin anayasal dinlenme hakkıdır ve işçi bu günlerde çalışmasa bile ücretini hakeder. İşçilere, tatil gününden önce, İş K.63 maddesine göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşuluyla,7 günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme hakkı verilir.Bu hakka​ hafta tatili hakkı​ denir. Bu hak işçiye kullandırılmamış ise ve hafta tatilinden önceki çalışmanın toplamı 45 saati aşmışsa, hafta tatilinde yaptığı çalışma süresi,​ fazla çalışma olarak değerlendirilmelidir.

İşçinin Ulusal Bayram ve Genel Tatil Alacağı Hakkı

Ulusal bayram ve genel tatil günleri,işçinin dinlenme hakkı kapsamında, işçiye tanınmış anayasal ve sosyal bir haktır.Ulusal bayram ve genel tatil günleri (29 Ekim.23 Nisan,19 Mayıs,30 Ağustos Yılbaşı,1 Mayıs Ramazan ve Kurban Bayramları) olarak düzenlenmiştir.Bu günlerde işçi çalışmasa bile ücret almaya hak kazanır ancak sözleşmede kararlaştırılmışsa ve buna istinaden çalıştırılmışsa çalıştığı sürenin ücreti ayrıca ödenmelidir.Bu alacak feshe bağlı bir alacak değildir dolayısıyla iş ilişkisi devam ederken de talep edilebilir.

İşçinin İkramiye Alacağı Hakkı

Yargıtay kararlarında ikramiye,işçinin,iş yerine olan katkıları sebebiyle işverenin memnuniyetini ifade etmek üzere bir defada veya dönemsel olarak belli zaman dilimlerinde ya da işçiyi ilgilendiren ​ doğum, ölüm, evlenme ​ nedenlere bağlı olarak yapılan ​ ücretin eki niteliğindeki ödemeler olarak adlandırılmaktadır. İkramiye genel bir nitelik taşır ve uygulamadan iş yerinde çalışan tüm işçiler yararlanır.

İşçinin Prim Alacağı Hakkı

Yerleşik Yargıtay kararlarına göre ​ prim,​ işçinin mal veya hizmet üretiminde daha istekli hale gelmesi ve başarının artması için işverence ödül niteliğinde yapılan ek ödemedir.Primin kişiye özgü olması sebebiyle ikramiyeden farklı olarak genel bir nitelik taşıması gerekmez.Bununla birlikte işveren tarafından ayrımı haklı kılan bir neden olmadığı sürece,prim uygulaması yönünden de işverenin eşit davranma borcu söz konusudur ve primi ödenmeyen iş sözleşmesini​ haklı nedenle feshetmesi mümkündür.

İşçinin Maddi Manevi Tazminat ve Ayrımcılık Tazminatı Hakkı

İşveren, iş ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek,bu konuda dürüstlük kuralı gereğince uygun düzen sağlamakla,özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacize uğrayanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.İşverenin işçiyi koruma ve gözetme borcuna aykırı hareket etmesi durumunda işçi,sözleşmeyi haklı nedenle bildirimsiz feshedebilir.Ayrıca uğradığı zarar için ​maddi ve manevi tazminat ​ isteyebilir ayrıca olayın özelliğine göre bir ayrımcılık söz konusu ise ayrımcılık tazminatı da ​ isteyebilir.