Sözleşmeler Hukuku

SÖZLEŞME KAVRAMI:

Sözleşme, hukuki işlemlerin en önemli türlerinden birini oluşturur.Bununla taraflar, kendi iradeleriyle kendi aralarında uygulanacak hukuk normunu; kendi kanunlarını koyarlar.Hukuki açıdan sözleşme kavramı,hem bir hukuki işlem hem de bir hukuku ilişkidir.

SÖZLEŞMELERDE ŞEKİL:

Bir iradeyi açıklamak üzere kullanılan araca,dış kalıp veya içine şekil denir.Her sözleşmenin, hukuki işlemin ve hatta irade beyanının bu anlamda bir şekli vardır.Şekilsiz bir irade beyanı olmaz.Bu sebeple, bir irade beyanının, bir hukuki işlemin veya sözleşmenin, şekle bağlı olmadığından söz edildiği zaman, bununla şekilsizlik değil, o irade beyanının, hukuki işlemin veya sözleşmenin geçerliliğinin belirli bir şekli tabi olmadığı, sözlü, yazılım veya resmi şekil türlerinden herhangi birisi ile yapılabileceği, kısaca şekil serbestisi kastedilir.Buna karşılık, şekil şartı denildiği zaman da hukuki işlemin geçerli olması, sonuçlarını meydana getirmesi için mutlaka kanun veya taraflarca öngörülen şekil içinde yapılması söz konusu olur.

ŞEKLİN FAYDALARI:

Şekil sözleşmeye kesinlik sağlar, şekil sözleşmeye açıklık getirir, şekil şartı, ispat güvenlik bir kolaylığı getirir, aleniyet ve güven sağlar.

ŞEKİL ŞARTINA UYMAMANIN SONUÇLARI:

Kanunun öngördüğü şekle uygun olarak yapılmayan bir sözleşme, geçerli değildir. Gerçekten, Borçlar Kanunu m.11/2’ye göre kanunun öngördüğü bir şeklin kapsam ve sonuçları hakkında başka bir hüküm kurulmamışsa, bu şekle uyulmadan yapılan sözleşme geçerli olmaz.

1) Geçersiz sözleşme:

Sözleşmeyi geçersiz kılan sebepler; sözleşmenin içeriğinin imkansız, hukuka ve ahlaka aykırı olması, tarafların her ikisinin veya yalnız birisinin ayırt etme gücüne ve dolayısıyla sözleşme ehliyetine sahip olmaması, şekil şartına uyulmaması, muvazaa, gerekli icazetin verilmemesi ve bazı iptal davalarıdır.

SÖZLEŞMELERDE MUVAZAA:

Muvazaa, iki tarafın gerçek iradesi ile beyanları arasında istenerek meydana getirilen bir uygunsuzluk( danışıklılık) halidir.Bir sözleşmenin şekil ve şartlarını tayininde, iki tarafın sözleşmenin gerçek niteliğini gizlemek için kullandıkları isim ve deyimlere bakılmayarak onların birbirine uygun gerçek iradelerini aramak gerekir.

SÖZLEŞMELERDE GABİN(AŞIRI YARARLANMA):

Bir sözleşmede karşılıklı yapılacaklar(ivazlar) arasında açık bir dengesizlik bulunduğu takdirde, eğer bu nispetsizlik, zarar görenin darda bulunmasından veya düşüncesizlik veya tecrübesizliğinden yararlanılarak meydana getirilmiş ise, zarar gören bir yıl içinde bu sözleşmeyi iptal ettiğini bildirmek suretiyle verdiğini geri isteyebilir.

GABİNİN SONUÇLARI:

1) Sözleşmenin İptali:

Gabinin hukuki sonuçlarına göre, zarar gören taraf bir yıl içinde sözleşmeyi iptal ettiğini bildirerek verdiği şeyi geri isteyebilir.Hakim, iptali kendiliğinden göz önünde tutamaz.Bunun mutlaka zarar gören tarafından ileri sürülmesi gerekir.İptal beyanı, geçmişe etkili sonuç doğurur, sözleşmenin yapıldığı andan itibaren geçersiz kılar.

2) Edimlerin Geri Verilmesi:

Zarar gören taraf, Edim borcunu yerine getirmişse, bunu geri isteyebilir.Karşı tarafın, edimi iade etmesi gerekir.Aksi halde, zarar gören taraf aynen irade sakatlığında olduğu gibi, ya mülkiyet( istihkak) davasıyla, ya da sebepsiz zenginleşme davasıyla verdiği şeyi geri isteyebilir.

3) Tazminat:

Gabin( bir taraftan aşırı faydalanma) yüzünden zarar gören taraf, sözleşmenin devamı sürecinde meydana gelen menfi ( sözleşme yapılmasaydı uğranılmayacak olan zarar) zararının tazminini isteyebilir.